İyun-İyul aylarında mis tərkibli preparatların tətbiqi və əhəmiyyəti

Azərbaycanın iqlim şəraiti iyun və iyul aylarında tez-tez dəyişən hava ilə xarakterizə olunur. Bu dövrdə gün ərzində hava şəraiti sürətlə dəyişə, temperatur yüksələ və ya enə bilər, rütubət səviyyəsi isə bəzən yüksək, bəzən isə olduqca aşağı ola bilər. Belə qeyri-sabit hava şəraiti xüsusən meyvə bağlarının yerləşdiyi bölgələrdə daha qabarıq hiss olunur və bu, bitkilər üçün stress yaradır. Eyni zamanda, bu cür iqlim şəraiti göbələk xəstəliklərinin inkişafı üçün əlverişli mühit formalaşdırır.

Aqrotexniki tədbirlərin vaxtında və düzgün aparılmaması, bitkilərin optimal böyümə şəraitinin təmin olunmaması bağlarda bir sıra təhlükəli xəstəliklərin inkişafına səbəb olur. Bu xəstəliklər arasında Monilioz, Fuzarioz və Alternarioz xüsusilə təhlükəlidir. Həm məhsuldarlığın azalmasına, həm də meyvələrin keyfiyyətinin aşağı düşməsinə səbəb olan bu göbələk infeksiyaları fermerlər üçün ciddi iqtisadi itkilərlə nəticələnə bilər. Bu xəstəliklərin qarşısını almaq və effektiv mübarizə aparmaq üçün mis əsaslı funqisidlərdən istifadə xüsusilə vacibdir. Mis tərkibli preparatlar yarpaq və meyvələrin səthində qoruyucu baryer formalaşdıraraq, patogenlərin toxumaya daxil olmasının qarşısını alır və göbələk infeksiyalarının inkişafını azaldır. Xüsusilə iyun və iyul aylarında bu preparatların düzgün və vaxtında tətbiqi kütləvi yoluxma riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda və bağların sağlamlığını qoruya bilər.

Mis preparatları yalnız qoruyucu təsir göstərməklə kifayətlənmir, həm də xəstəliyin ilkin mərhələlərində müalicəvi xüsusiyyətə malikdir. Yarpaq və meyvə səthində əmələ gətirdiyi nazik təbəqə sporların yapışmasına və inkişaf etməsinə fiziki baryer yaradır. Bu təbəqə yağışa davamlıdır və tədricən yuyulduğu üçün uzunmüddətli qorunma təmin edir.

Funqisidlər və bakterisidlərin tərkibindəki mis (Cu) əsasən güclü oksidləşdirici potensiala malik Cu2+ ionları şəklində mövcuddur. Yarpaqların və meyvələrin səthinə tətbiq edildikdə, bu ionlar hüceyrə divarları və patogenlərin — göbələklərin və bakteriyaların membranları ilə qarşılıqlı təsir göstərir və struktur zədələnməsinə səbəb olur. Xüsusilə hüceyrə membranının bütövlüyü zədələnir, bu da hüceyrə tərkibinin sızmasına və hüceyrənin məhv olmasına səbəb olur.

Mis ionları mikroorqanizmlərin həyati fəaliyyəti üçün vacib olan tiol qrupları (-SH) olan fermentləri inhibə edə bilər.

Bundan əlavə, misin bitkilər üçün fizioloji əhəmiyyəti də böyükdür. Mis fotosintetik reaksiyalarda iştirak edir, bitkiləri oksidləşdirici stresdən qoruyan askorbat oksidaz fermentinin fəaliyyətinə təsir göstərir. Bitkilərdə qoruyucu birləşmələrin sintezini stimullaşdırır, xüsusilə immunitet reaksiyası ilə əlaqəli genlərin ifadəsini  aktivləşdirərək patogenlərə və stres amillərinə qarşı müqaviməti artırır.

Beləliklə, mis bitkilərdə universal fəaliyyət göstərir:
Patogenləri birbaşa inhibə edir, hüceyrələrini məhv edir;
Bitkilərin səthində qoruyucu bir maneə yaradır;
Daxili metabolik proseslərdə iştirak edir, bitki sağlamlığını və toxunulmazlığını gücləndirir.

Bu xüsusiyyətlərə görə mis əsasən İyun-iyul kimi inkişafının kritik dövrlərində meyvə bitkilərinin göbələk xəstəliklərindən qorunmasında əvəzolunmaz komponentlərdən biridir.